HET FEDERALISME IS DOOR DE FEITEN ACHTERHAALD
De inefficiëntie van het taalfederalisme ten gevolge van de bevoegdheidsversnippering heeft zelfs enkele Belgische journalisten van de geschreven pers niet onberoerd gelaten. De katalysatoren waren de aanslagen van Parijs, die de lacunes in het Belgische veiligheidsbeleid blootlegden wegens een geldgebrek op het federale niveau, alsook het zeer lang uitblijven van een akkoord tussen de gewesten aangaande de positie die België diende aan te nemen op de voorbije internationale klimaattop in Parijs. Twee artikels van een hoog niveau, het ene in L’Echo van 28 november en het tweede in De Standaard van 27 november 2015 waren wat dat betreft opmerkelijk.
Zo benadrukte de hoofdredacteur van L’Echo (28.11.15), Joan Condijts, in zijn editoriaal dat de buitenlandse pers een « spiegel is die weliswaar vervormt, maar niettemin een spiegel blijft ». Volgens hem “komen enkele evidenties naar boven die politici, die meer met hun eigen agenda begaan waren, wegmoffelden”. De redacteur vindt dat de buitenlandse pers terecht de limieten van de ”Vlaamse”-nationale bekrompenheid en de ”Waals”- en Brussels-regionalistische uitspattingen bekritiseert. Condijts wijst erop dat de nationalismen “buitensporig worden en derhalve schadelijk zijn voor de Belgische bevolking met name wanneer het essentiële taken van de staat betreft, zoals veiligheid, gezondheid of mobiliteit”.
Natuurlijk is deze lijst niet exhaustief omdat de federalistische schade eveneens zichtbaar is in andere beleidsdomeinen, zoals milieu, ruimtelijke ordening, openbaar vervoer, wetenschappelijk onderzoek enz. Nergens hebben de defederaliseringen ook maar één aantoonbaar voordeel voor de Belgen opgeleverd. Condijts heeft dus overschot van gelijk wanneer hij de desinvestering in de staatsbevoegdheden, die om politiek-communautaire redenen plaatsvindt, aanklaagt. De journalist meent dat dit de efficiëntie van het staatsapparaat schade toebrengt. “En in die optiek zijn alle partijen medeverantwoordelijk, zelfs als de schuldgraad verschilt”.
In een vlijmscherp en welhaast revolutionair artikel dat in De Standaard van 27 november 2015 verscheen, deelde de hoofdredacteur, Bart Sturtewagen, deze visie. Volgens hem hebben onze buurlanden geen vertrouwen meer in het Belgische bestuur. ”Het inzicht is gedaagd dat een falend bestuur in het hart van Europa iedereen bedreigt en dus iedereen aangaat. Interessant is hoe de verdere institutionele ontwikkeling van het land door dit wedervaren [de aanslagen van Parijs, B.U.B.] beïnvloed wordt. Welke conclusie moeten we trekken uit de vaststelling dat zes staatshervormingen het landsbestuur zo ingewikkeld hebben gemaakt dat het niet meer voor de eigen veiligheid en die van zijn buren kan instaan? ».
Volgens de hoofdredacteur zijn we verplicht om onze conclusies te trekken. Daarom is een te defensieve reactie, laat staan een negatie van de boodschap van de internationale pers, misplaatst. Sturtewagen kwam tot de volgende vaststellingen: 1) het federalisme heeft zijn limieten bereikt ; 2) de staatshervormingen hebben de centrale staat uitgehold; 3) diezelfde hervormingen hebben de financiële slagkracht van de Belgische staat fors doen afnemen, waardoor diens performantie verzwakt werd. Bovendien merkt de redacteur op dat het federalisme niet voor een beter bestuur in ons land gezorgd heeft. De journalist wijst ”Vlaanderen” met de vinger, een gebied dat zich “op één centimeter van Brussel bevindt […] en dat blijft zo, ongeacht de staatsvorm”. Het federalisme verandert inderdaad niets aan de geografische realiteit !
Vervolgens brengt het editoriaal een dichotomie in het discours van de N-VA aan het licht. Enerzijds werkt de partij aan de perceptie van een sterke Belgische staat (meerbepaald door in te spelen op thema’s zoals immigratie en veiligheid; deze twee sleutelposten zijn ook in de handen van ministers van deze partij). Maar anderzijds wil de partij de centrale staat ondergraven. Vandaar dat Sturtewagen zich afvraagt of die partij nog steeds gelooft dat we moeten evolueren naar een confederale structuur waar de lidstaten ”over alle bevoegdheden beschikken en met elkaar afspreken wat ze nog gemeenschappelijk doen […] Een systeem waarin het centrale gezag beperkt wordt tot een periodieke vergaderplaats tussen ministers-presidenten”? Geloven ze nog steeds dat zo’n hervorming een beter antwoord biedt op de veiligheidsproblematiek waarin we zijn terechtgekomen? Ze zullen in ieder geval beseffen dat het na 13/11 een heel stuk moeilijker wordt om de buitenwereld van de goede zin daarvan te overtuigen”.
De hoofdredacteur vervolgde :”Tot nog toe hoefden de buitenlandse partners [het federale systeem] niet te snappen, het was immers onze zaak. Dat comfort zijn we sinds de aanslagen in Parijs kwijt. […] In Parijs heeft de sluipende evolutie van België naar een confederaal model, waarvan de N-VA de vaandeldrager is, een zware klap gekregen. De interne logica ervan is door de terroristen ondermijnd”. Kortom, de redacteur gelooft terecht niet meer dat onze buurlanden denken dat een splitsing van België ongevaarlijk zou zijn, waardoor de separatistische en (con)federalistische stellingen gehypothekeerd worden. Volgens de hoofdredacteur van De Standaard vereist de openbare veiligheid een ander paradigma dan de ”verwaseming” van België.
Voor de B.U.B. is het een interessante paradox dat de separaristen die meenden dat de europeanisering de verdwijning van België ging bevorderen, plots geconfronteerd worden met het feit dat 1) de wereld, noch Europa met dat separatisme gediend zijn 2) dat de europeanisering en de globalisering een versterking van België vereisen. Zo stelt Sturtewagen vast dat de N-VA zijn programma moet herschrijven, nu het confederalisme geen optie meer blijkt: of ze opteren voor een versterkt federaal België, of ze ”keren terug naar hun onomfloerst separatisme”. Maar de B.U.B. ziet niet in hoe dat tweede scenario van het confederalisme zou verschillen, behalve dan dat er nog minder banden zouden zijn tussen de twee, drie of vier nieuwe en onafhankelijke landen ! Trouwens, in een analyse van 30 oktober 2013 van het confederalistische project van de N-VA merkte een andere journalist van De Standaard, Bart Brinckman, reeds op: ”Met het ‘separatisme’ maakt de N-VA geen kans in ”Vlaanderen’‘. Hij voegde eraan toe dat het confederalisme zoals de N-VA het voorspiegelt een doodgeboren kind was, al was het maar omwille van Brussel dat zulk een systeem zou blokkeren.
De hoofdredacteur van De Standaard sloot zijn artikel mooi af met de volgende belangrijke bedenking: ‘‘De Vlaamse politieke wereld weet zich gesteund door elke afstandelijke waarnemer in het buitenland als het gaat over de hopeloze versnippering van de macht in Brussel, de hoofdstad van Europa. Maar het argument tegen negentien gemeenten en tegen zes politiezones voor 1,1 miljoen Brusselaars kan en zal ook gebruikt worden tegen zes parallelle regeringen voor 11 miljoen Belgen. Als het ene gevaarlijk inefficiënt is, dan ook het andere, zal het argument zijn. Wie brengt daar nog iets overtuigends tegenin?’‘. Niemand, uiteraard!
Men kan niet anders dan vaststellen dat het internationale terrorisme zich niet aan taalgrenzen aanpast. Idem voor de vervuiling, het klimaat, de financiële crises, migratie, criminaliteit, de delokalisatie van bedrijven enz. Een reden te meer waarom het federalisme met zijn ‘hopeloze versnippering‘ (scripsit Sturtewagen) door de feiten achterhaald is.
LE FEDERALISME EST DEPASSE PAR LES FAITS
L’inefficacité du fédéralisme linguistique résultant de l’émiettement des compétences a même ému certains journalistes belges de la presse écrite. Les catalyseurs étaient les attentats de Paris, qui ont démontré les failles dans le système de sécurité belge suite à un manque de financement au niveau fédéral, ainsi que l’accord très tardif conclu entre les régions sur la position à adopter par la Belgique à la récente conférence internationale sur le climat à Paris. Deux articles excellents, l’un paru dans L’Echo du 28 novembre et l’autre paru dans De Standaard du 27 novembre 2015 étaient remarquables à cet égard.
Ainsi, Joan Condijts, le rédacteur en chef de L’Echo (28.11.15) soulignait dans son éditorial que la presse étrangère agit comme un « miroir déformant, mais un miroir quand même ». Selon lui, “quelques évidences que des hommes et des femmes politiques plus soucieux de leurs propres agendas ont omises [apparaissent]”. Selon le rédacteur, les journaux étrangers dénoncent à juste titre les limites du repli communautaire “flamand” ainsi que des poussées régionalistes “wallonnes” ou bruxelloises. Condijts met en évidence que ces nationalismes “deviennent excessives et partant nocives pour la population lorsqu’il s’agit notamment de missions essentielles [de l’Etat] comme la sécurité, la santé ou la mobilité”.
Evidemment, cette liste n’est pas exhaustive parce que les dégâts fédéralistes sont également visibles dans d’autres domaines de compétence, comme l’environnement, l’aménagement du territoire, le transport public, la politique scientifique etc. Nulle part, les défédéralisations ont apporté un avantage démontrable pour les Belges. Condijts a donc plus que raison lorsqu’il fustige le désinvestissement dans les missions étatiques, sous le couvert de visées communautaristes. Le journaliste estime que cela nuit à l’efficacité de l’appareil d’Etat. “Et, dans ce tableau, si les degrés de culpabilité varient, […] tous les partis ont une part de responsabilité”, estime-t-il.
Dans un article cinglant et presque révolutionnaire paru dans le Standaard du 27 novembre dernier, le rédacteur en chef, Bart Sturtewagen, partage ce constat. Selon lui, nos pays voisins ont perdu la confiance dans la gouvernance belge. “On s’est rendu compte qu’une gestion politique qui échoue au coeur de l’Europe est une menace et donc concerne tout le monde. Il est intéressant de savoir comment le futur développement institutionnel du pays sera influencé par cet événement [les attentats de Paris, B.U.B.]. Quelle conclusion doit-on tirer du constat que six réformes de l’Etat ont rendu la gestion du pays si compliquée qu’elle ne peut plus garantir la sécurité du pays et de ses voisins? ».
Le rédacteur estime qu’on est obligé d’en tirer nos conclusions. C’est pourquoi une réaction qui est trop défensive, voire une négation du message de la presse internationale est déplacée. Sturtewagen fit les observations suivantes: 1) le fédéralisme a atteint ses limites; 2) les réformes de l’Etat ont effrité l’Etat central; 3) ces mêmes réformes ont fort diminué les moyens financiers de l’Etat belge affaiblissant ainsi sa performance. Qui plus est, le rédacteur remarque que le fédéralisme n’a pas mené à une meilleure gouvernance dans notre pays. Le journaliste montre du doigt la “Flandre” qui se trouve “à un centimètre de Bruxelles […] et cela restera ainsi, quelle que soit la structure étatique”. En effet, le fédéralisme ne change rien aux faits géographiques !
Ensuite, l’éditorial met en évidence une dichotomie dans le discours de la N-VA. En effet, d’une part, le parti séparatiste construit la perception d’un Etat belge fort (notamment en jouant sur des thèmes comme l’immigration et la sécurité, ces deux postes-clef étant aussi aux mains de ministres de ce parti). Mais d’autre part, le parti entend saper l’Etat central. Sturtewagen se demande dès lors: “Estiment-ils toujours qu’il faut évoluer vers une structure confédérale où les Etats-Membres “détiennent tous les pouvoirs et conviennent ce qu’ils veulent encore faire ensemble […] Un système où le pouvoir central est réduit à un lieu de réunion périodique entre les ministres-présidents”? Croient-ils toujours qu’une telle réforme apporterait une meilleure solution à la problématique de l’insécurité à laquelle nous sommes confrontés ? De toute façon, ils se rendront compte du fait qu’après le 13/11 il sera beaucoup plus difficile de convaincre le monde extérieur du bon sens derrière tout cela”.
Le rédacteur en chef poursuivit : “[…] Jusqu’à maintenant, nos partenaires étrangers ne devaient pas comprendre [le système fédéral], c’était notre affaire. Voilà un confort que l’on a perdu depuis les attentats de Paris […] A Paris, l’évolution insidieuse de la Belgique vers un modèle confédéral, dont la N-VA est le porte-bannière, a été fort freinée. La logique interne de cette évolution a été minée par les terroristes”. En bref, le rédacteur estime à juste titre que nos pays voisins ne pensent plus qu’une scission de la Belgique soit anodine, hypothéquant ainsi les thèses séparatistes et (con)fédéralistes. Selon le rédacteur en chef du Standaard, la sécurité publique belge exige un autre paradigme que celui de ‘l’évaporation” du pays.
Pour le B.U.B., il s’agit d’un paradoxe intéressant : les séparatistes qui pensaient que l’européanisation allait favoriser la disparition de la Belgique sont soudainement confrontés au fait que 1) l’Europe et le monde n’en veulent pas du séparatisme et 2) que l’européanisation et la globalisation nécessitent une Belgique renforcée. Ainsi, Sturtewagen constate que la N-VA doit réécrire son programme, vu que le confédéralisme n’est plus une option: soit ils optent pour une Belgique fédérale fortifiée, soit ils “retournent vers un séparatisme non-feutré”. Cependant, le B.U.B. ne voit pas en quoi ce deuxième scénario serait différent du confédéralisme, sauf qu’il y aurait encore moins de liens entre les deux, trois ou quatre nouveaux Etats indépendants ! D’ailleurs dans une analyse du projet confédéraliste de la N-VA, un autre journaliste du Standaard, Bart Brinckman, remarqua déjà dans De Standaard du 30 octobre 2013 qu’“Avec le séparatisme, la N-VA n’a aucune chance en ‘Flandre’”. Il y ajoutait que le confédéralisme à la sauce N-VA fut un enfant mort-né, si ce n’est pour la raison que Bruxelles bloquerait un tel système.
Le rédacteur en chef du Standaard a clôturé son article en beauté par cette réflexion importante : “le monde politique flamand a le soutien de chaque observateur impartial à l’étranger lorsqu’il s’agit de l’éparpillement désespéré du pouvoir à Bruxelles, la capitale de l’Europe. Cependant, l’argument contre les 19 communes et les 6 zones de police pour 1,1 millions de Bruxelles pourra et sera également utilisé contre les 6 gouvernements parallèles pour 11 millions de Belges. Si le premier est dangereusement inefficace, alors argumentera-t-on, le second aussi. Y a-t-il encore quelqu’un qui peut le contredire de façon sensée ?” Non, évidemment !
Force est de constater que le terrorisme international ne s’adapte pas aux frontières linguistiques. Idem pour la pollution, le climat, la globalisation, les crises financières, l’immigration, la criminalité, la délocalisation d’entreprises, etc.. C’est une raison de plus pour laquelle le fédéralisme avec son “éparpillement désespéré” (scripsit Sturtewagen) est dépassé par les faits.
